της Στεργιανής Παπλιάκα
Δήγματα εννοούμε τα τσιμπήματα και τα κεντρίσματα από τα έντομα και τα ζώα.
ΦΙΔΙΑ και ΣΚΟΡΠΙΟΙ
Τα δαγκώματα από φίδια και τα τσιμπήματα από σκορπιούς είναι σπάνια στη χώρα μας γιατί το μόνο δηλητηριώδες φίδι που υπάρχει στην Ελλάδα είναι η έχιδνα (οχιά ), επιτίθεται (όπως και τα άλλα φίδια) μόνο όταν νιώσει ότι απειλείται, δηλαδή, αν πλησιάσουμε πολύ κοντά της κάνοντας απότομες κινήσεις ή την πατήσουμε και το δάγκωμά της είναι σπάνια θανατηφόρο.
Μπορούμε να την αναγνωρίσουμε από το τριγωνικό κεφάλι, τα σχιστά μάτια, τη μικρή προεξοχή στην άκρη της μύτης, τη χαρακτηριστική ζιγκ ζαγκ ταινία στην πλάτη και όταν μας δαγκώσει θα μας αφήσει σημάδια (2-3 τρύπες).
Όταν μας δαγκώσει φίδι προσπαθούμε να το παρατηρήσουμε και να το περιγράψουμε στο άτομο που θα έρθει να μας προσφέρει Πρώτες Βοήθειες.
Η θέση του δαγκώματος έχει σημασία για το πόσο γρήγορα απορροφάται το δηλητήριο. Εάν το δάγκωμα βρίσκεται στο πρόσωπο, στο κορμί ή σε κάποιο αγγείο, είναι χειρότερο από το αν βρίσκεται στα χέρια ή στα πόδια.
Υπάρχουν πολλά είδη φιδιών που το δάγκωμά τους δεν αποτελεί σοβαρό κίνδυνο αλλά μας προκαλεί μεγάλο φόβο.
Τα μέτρα που πρέπει να πάρουμε για να προστατευτούμε είναι:
Α. Δεν αγγίζουμε και ΔΕΝ παίζουμε με τα φίδια.
Β. Όταν περπατάμε σε βουνό ή σε μέρος που έχει χόρτα φοράμε πάντα κλειστό παπούτσι, μακρύ παντελόνι, ρούχο με μανίκια και κρατάμε μια «γλίτσα» ή βέργα. Κτυπάμε τη βέργα στο έδαφος, όταν είμαστε σε περιοχή με πολλά χόρτα και τα φίδια απομακρύνονται.
Γ. Εάν υπάρχει μονοπάτι περπατάμε στο μονοπάτι και όχι δεξιά – αριστερά για να «κερδίσουμε δρόμο».
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα είναι λίγο ή πολλή σοβαρά, ανάλογα με την ποσότητα του δηλητηρίου που έχει εγχυθεί.
1ον Έχουμε σημεία φλεγμονής ( πρήξιμο, ζεστό & κόκκινο χρώμα γύρω από το τραύμα, δυνατός καυστικός πόνος).
2ον Αρχίζει να μουδιάζει και στη συνέχεια παραλύει αν είναι χέρι ή πόδι.
3ον Μουδιάζει η γλώσσα και το στόμα μας.
4ον Νιώθουμε ναυτία ή έχουμε εμετούς.
5ον Νιώθουμε αδυναμία, αρχίζουμε να μην ακούμε τον σφυγμό μας και η αρτηριακή μας πίεση αρχίζει να πέφτει.
6ον Ιδρώνουμε σε όλο το σώμα και έχουμε πυρετό . Ίσως να έχουμε ρίγος και μυϊκό πόνο.
7ον Ίσως να έχουμε σπασμούς, να πονά το κεφάλι μας και να βλέπουμε «διπλά».
Πρώτες βοήθειες είναι:
Α. Απομακρυνόμαστε από το χώρο που μας δάγκωσε, γιατί το φίδι μπορεί να είναι κάπου κοντά και διατηρούμαι τη ψυχραιμία μας.
Β. Αντιμετωπίζουμε το άτομο έχοντας δεδομένο ότι το φίδι έχει δηλητήριο και το υποστηρίζουμε ψυχολογικά ενθαρρύνοντάς το για να φύγει ο φόβος, να παραμείνει ακίνητος και ήρεμος με σκοπό να αποφύγουμε την εξάπλωση του δηλητηρίου. Ο άρρωστος πρέπει να μεταφέρεται και όχι να περπατά.
Γ. Παλιά γινόταν σκίσιμο της πληγής με ξυραφάκι ή μαχαίρι στο σημείο που είχε δαγκωθεί από φίδι με στόχο την αιμορραγία και την απομάκρυνση του δηλητηρίου, σήμερα δε συνιστάται γιατί μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή, να μπει μεγαλύτερη ποσότητα δηλητηρίου στην κυκλοφορία. Το ρούφηγμα του αίματος με το στόμα, είναι δύσκολο γι αυτόν που δίνει πρώτες βοήθειες. Πρέπει να μην υπάρχουν πληγές στο στόμα του ατόμου που θα κάνει το ρούφηγμα. Έχει υπολογιστεί ότι απομακρύνεται με τις πιο πάνω μεθόδους μόνο το 6% του δηλητηρίου.
Δ. Σχετικά με την περίδεση ή μη του τραύματος οι γνώμες διίστανται. Δεν κάνουμε καμία περίδεση σήμερα, για να αποφύγουμε την ισχαιμία (το δηλητήριο κινείται κυρίως μέσω της λεμφικής κυκλοφορίας).
Ε. Πλένουμε το τραύμα με, σαπούνι με νερό ή οξυζενέ. Δεν τοποθετούμε πάγο για να αποφύγουμε την τοπική νέκρωση.
Ζ. Ο άρρωστος πονά πολλή αλλά αποφεύγουμε να του δώσουμε δυνατά παυσίπονα και αλκοόλ και
Η. Εάν μας τσιμπήσει σκορπιός ή μας δαγκώσει φίδι πρέπει να πάμε στο πιο κοντινό ιατρείο ή νοσοκομείο αφού πρώτα τηλεφωνήσουμε και τους ενημερώσουμε για το τι μας συμβαίνει και να περιγράψουμε το φίδι έτσι ώστε να μας χορηγήσουν τον κατάλληλο αντιοφικό ορρό.
Τελευταία ο αντιοφικός ορός χορηγείται μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις και μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα γιατί ο ίδιος ο ορός μπορεί να προκαλέσει αλλεργικό σοκ. Συνήθως χορηγείται αντιτετανικός ορός, αντιβιοτικά και ηλεκτρολύτες. Ο άρρωστος νοσηλεύεται για 24ωρες τουλάχιστον σε νοσοκομείο.
Εάν κάποιο άτομο είναι αλλεργικό οφείλει να το γράψει σε ένα χαρτί ή καρτελάκι και να το έχει πάντα μαζί του, σε περίπτωση που χάσει τις αισθήσεις του να χρησιμοποιηθεί από το άτομο που θα δώσει πρώτες βοήθειες, επίσης να έχει ένεση κορτιζόνης ή αδρεναλίνης και θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένο για να κάνει μόνο του την ένεση.
Στην ιατρική υπάρχει κλάδος που ονομάζεται, Ιατρική Εντομολογία. Οι εντομολόγοι διαχωρίζουν τα έντομα σε Δηλητηριώδη και Μη δηλητηριώδη, αυτά είναι:
Δηλητηριώδη: Μέλισσες, σφήκες, σβούροι και άλλα υμενόπτερα. Αράχνες με δηλητήριο και σκορπιοί με νευροτοξικά δηλητήρια ΔΕΝ υπάρχουν στη χώρα μας. Τα έντομα αυτά έχουν κεντρί και προσβάλλουν τα θηλαστικά και τον άνθρωπο όταν νιώσουν ότι κινδυνεύουν, γιατί θέλουν να τον απομακρύνουν. Το κεντρί απελευθερώνει δηλητήριο(που πονά πολλή) στο σώμα του εχθρού.
Μη δηλητηριώδη: Κουνούπια, σκνίπες, ψύλλοι, βδέλλες, ψείρες, κοριοί, τα ακάρεα της ψώρας κλπ.
Τα μη δηλητηριώδη έντομα είναι επικίνδυνα για την Δημόσια Υγεία γιατί πολλές αρρώστιες μεταδίδονται στον άνθρωπο όπως: Ελονοσία, τύφος (Μεσογειακός, επιδημικός και ενδημικός), νόσος του Lyme, πανώλη, κ.λ.π. Συνήθως μας ενοχλούν και μας προκαλούν μια έντονη φαγούρα με τα τσιμπήματά τους. Πολλές φορές είναι αυτά που χαλούν την ηρεμία και την ανεμελιά των καλοκαιρινών διακοπών μας. Τα κουνούπια και τα άλλα αιματοφάγα έντομα τσιμπώντας μας απελευθερώνουν τοπικά σάλιο με αντιπηκτική ουσία με σκοπό να τραφούν και να ζήσουν από το αίμα μας.
Μέλισσες-Σφήκες
Τα τσιμπήματα από έντομα μέλισσας ή σφήκας μας προκαλούν μία τοπική φλεγμονή στο δέρμα, που οφείλεται στο δηλητήριο που μπαίνει στον οργανισμό μας με το κεντρί του εντόμου. Το κεντρί της μέλισσας αποτελεί μέρος του εντερικού της σωλήνα με αποτέλεσμα να πεθαίνει μετά το δήγμα (θυσιάζεται για το γενικό καλό της κυψέλης!).
Τα συμπτώματα είναι τα της φλεγμονής και διαρκούν αρκετές ώρες μέχρι και αρκετές ημέρες. Τα τσιμπήματά τους είναι πολλή επικίνδυνα εάν μας τσιμπήσουν στο λαιμό ή στο στόμα γιατί το πρήξιμο μας δυσκολεύει στην αναπνοή.
Πρώτες Βοήθειες
1ον Αφαιρούμε το κεντρί. Υπάρχει συσκευή στο εμπόριο που αναρροφά το κεντρί, μπορούμε επίσης να το βγάλουμε με τα νύχια ή με ένα τσιμπιδάκι. ΔΕΝ «πιέζουμε» την περιοχή για να βγάλουμε το κεντρί υπάρχει κίνδυνος να το σπρώξουμε πιο βαθειά.
2ον Το κεντρί της μέλισσας διαφέρει από το κεντρί της σφήκας στο PH της τοξίνης που βγάζει το κεντρί . Της μέλισσας είναι το δηλητήριο όξινο και το εξουδετερώνουμε με αλκαλική αμμωνία ενώ της σφήκας το κεντρί έχει αλκαλικό PH και το εξουδετερώνουμε με ξύδι ή λεμόνι.
3ον Τοποθετούμε πάγο ή ψυχρά επιθέματα στο σημείο που μας τσίμπησε, κορτιζονούχο αλοιφή με αντιβίωση και από το στόμα παίρνουμε το αντιισταμινικό χάπι για να μας ανακουφίσει (αυτό που μας πρότεινε ο γιατρός μας).
4ον Για τα άτομα που είναι αλλεργικά ισχύει, ότι ισχύει και για τα φίδια.
Τσούχτρες
Οι τσούχτρες μερικές φορές μας δημιουργούν πρόβλημα και μας ματαιώνουν τα σχέδια μας.
Στη χώρα μας εμφανίζονται που και που τσούχτρες σε μερικές θαλάσσιες τοποθεσίες.
Όταν μια περιοχή του σώματός μας έρθει σε επαφή με την τσούχτρα, νιώθουμε τσούξιμο, πόνο ή φαγούρα και σε εκείνο το σημείο κοκκινίζει και μερικές φορές πρήζεται. Τα συμπτώματα αυτά προκαλούνται από μία τοξική ουσία που απελευθερώνεται από τα πλοκάμια της τσούχτρας. Εάν το άτομο είναι αλλεργικό τα συμπτώματα είναι πολλή πιο έντονα.
Πρώτες βοήθειες:
Α. Φοράμε γάντια και βγάζουμε με προσοχή τα πλοκάμια της τσούχτρας εάν δεν έχουμε γάντια γεμίζουμε με άμμο τη χούφτα μας και τρίβουμε την περιοχή του σώματος μας που είναι κολλημένα τα πλοκάμια.
Β. Τοποθετούμε πάγο ή κρύες κομπρέσες με ξυδόνερο(1 μέρος ξύδι και 3 νερό) για να περιορίσουμε τη φλεγμονή & να μας ανακουφίσει από τη φαγούρα & το τσούξιμο.
Γ. Με αλοιφή που περιέχει κορτιζόνη & αντιβίωση αλείφουμε όλη την περιοχή που μας φαγουρίζει, τσούζει ή είναι κόκκινο για να περιορίσουμε τη φλεγμονή και να ανακουφιστούμε.
Δ. Εάν έχουμε χάπια αντιισταμινικά που μας έδωσε ο γιατρός μας παίρνουμε γιατί αντιμετωπίζονται καλύτερα τα συμπτώματα.
Ε. Εάν τα συμπτώματα αντί να ελαττώνονται αυξάνονται τότε πρέπει να κάνουμε ένεση κορτιζόνης αν έχουμε μαζί μας ή να πάμε στο κοντινότερο ιατρείο .
Σκνίπες
Οι σκνίπες ζουν μέσα σε κορμούς δένδρων, σε πέτρινους τοίχους, σε τρύπες, σε πεσμένα φύλλα και γενικά ζουν σε σκοτεινούς χώρους και εμφανίζονται τη νύχτα από το πουθενά….. Οι σκνίπες που είναι μολυσμένες με το παράσιτο που προκαλεί «λεϊσμανίαση» στους ανθρώπους (και τη νόσο κάλα αζάρ στους σκύλους), όταν μας τσιμπήσει μας μεταδίδει τη νόσο.
Οι ειδικοί λένε ότι στη χώρα μας η λεϊσμανίαση ανιχνεύεται κάθε χρόνο περίπου σε 30-50 ανθρώπους, κυρίως σε παιδιά και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι πιο επικίνδυνοι μήνες του χρόνου είναι από τον Απρίλιο έως και τον Νοέμβριο.
Προφύλαξη
1ον Φοράμε τις βραδινές ώρες ρούχα με μακρύ μανίκι & παντελόνι ( βαμβακερά & ελαφρά).
2ον Το καλοκαίρι (κυρίως τις βραδινές ώρες) αποφεύγουμε να φοράμε κολόνιες ή να πλένουμε τα ρούχα μας με μαλακτικό που έχουν άρωμα και τα παιδιά αποφεύγουμε να τα δίνουμε τις βραδινές ώρες σοκολάτες , ποπ κορν, και οποιοδήποτε άλλο γλυκό.
3ον Μαζεύουμε τα πεσμένα φύλλα της αυλής μας και ψεκάζουμε τα σημεία του σπιτιού και του κήπου για να μην αναπτύσσονται σκνίπες με ειδικά βιολογικά φάρμακα, τα οποία δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον ούτε κάνουν κακό στην υγεία και
4ον Προτιμούμε τις κουνουπιέρες για να έχουμε έναν ήρεμο, γλυκό και ξεκούραστο ύπνο.
Τσιμπούρια
Τα τσιμπούρια συνήθως δεν μας βλάπτουν αλλά μεταφέρουν λοιμώξεις και με το δάγκωμά τους μπορούν να μεταδώσουν βακτήρια που προκαλούν αρρώστιες, όπως η αρρώστια Lyme ή τον πυρετό των Βραχώδων Ορέων.
Προφύλαξη
1ον Φοράμε μακρύ παντελόνι, μακρύ μανίκι και κλειστά παπούτσια σε δασώδη περιοχή.
2ον Τα ξύλα που μαζεύουμε για το τζάκι τα τοποθετούμε σε μέρος που το βλέπει ο ηλιος. Όταν κλαδεύουμε προσπαθούμε να αποφύγουμε τα τσιμπούρια.
3ον Ελέγχουμε τα κατοικίδιά μας μετά από μια έξοδο σε περιοχή που έχει χόρτα και εμείς κάνουμε ντους για να φύγουν τυχόν τσιμπούρια που έχουμε επάνω μας πριν μας δαγκώσουν( δεν δαγκώνουν αμέσως αλλά μετά από αρκετές ώρες που τα έχουμε επάνω μας).
4ον ψεκάζουμε τα σημεία του σπιτιού και του κήπου με ειδικά βιολογικά φάρμακα, τα οποία δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον ούτε κάνουν κακό στην υγεία.
Πρώτες βοήθειες: Απομακρύνουμε το τσιμπούρι, με ένα τσιμπιδάκι το τραβάμε προσεκτικά & σταθερά (για να μη σπάσει), στη συνέχεια βάζουμε ένα αντισηπτικό. Το τσιμπούρι το θανατώνουμε. Αν βγάλουμε σπυράκια μετά το δάγκωμα, πάμε στο γιατρό μαζί με το τσιμπούρι.
Στεργιανή Παπλιάκα
Νοσηλεύτρια – Εκπαιδευτικός