Γράφει ο συμπολίτης μας
Φώτης Δράκος,
κορυφαίος μουσικός της κρατικής
ορχήστρας Θεσσαλονίκης
Είχα αναφερθεί σε προηγούμενες αναλύσεις για τους φιλοσόφους Πυθαγόρα,Πλάτωνα, περί μουσικής. Ο Πυθαγόρας υπήρξε ο πρώτος που πρόβαλε και υποστήριξε την επιστημονική βάση της μουσικής,φιλοσοφική του θεώρηση του κόσμου βασιζόταν πάνω στην πίστη ότι καθετί πρέπει να ερμηνευτεί με αριθμούς.
Πλάτων.Γενικά μπορεί κανείς να πει πως ο Πλάτων ήταν ένας μουσικός πιστός στην παράδοση,ορθόδοξος,συντηρητικός και αδιάλλακτος στις πεποιθήσεις του γι’αυτόν,το ωραίο στη μουσική εκφράζεται με την απλότητα,τη διάυγεια,τη διατήρηση της καλής παράδοσης με ορθόδοξα μέσα.Πίστευε βαθιά και σταθερά πως η μουσική είναι μία θετική τέχνη,έχει υψηλούς σκοπούς και είναι επομένως ,ένα εξαιρετικά κατάλληλο και αποτελεσματικό μέσο παιδείας.
Στον Φαίδωνα λέει:<<η μεν αρμονία αόρατον τι και ασώματον και παγκαλόν τι και θείον εστί εν τη ηρμοσμενη λύρα>>.
Η αρμονία είναι κάτι το αόρατο και άυλο, κάτι πανέμορφο και θείο στο καλά κουρδισμένο μουσικό όργανο.
Σύμφωνα με μιαν αντίληψη που αποδίδεται στη Σχολή των Πυθαγορειών οι πλανήτες καθώς περιστρέφονται παράγουν διάφορους μουσικούς ήχους που δεν τους ακούμε, το σύνολο αυτών των ήχων αποτελεί την αρμονία των σφαιρών.Για τον Πυθαγόρα και τη Σχολή του η μουσική ήταν πάνω απ’όλα μία μαθηματική επιστήμη.Η ουσία της ήταν ο αριθμός και η ομορφιά της, η έκφραση των αρμονικών σχέσεων των αριθμών.
Η συμφωνική σουίτα: ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ είναι η δημοφιλέστερη σύνθεσή του GUSTAV HOIST (1874-1934). Ο Άγγλος συνθέτης έγραψε επτά ορχηστρικά κομμάτια για τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Το έργο του ολοκληρώθηκε το 1916 και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Λονδίνο δύο χρόνια αργότερα σε μία εποχή που ελάχιστα πράγματα ήταν γνωστά για τη φύση αυτών των κόσμων.Αυτό βέβαια ουδόλως απασχολούσε το συνθέτη,που επιθυμούσε να μεταφέρει συναισθήματα μέσω της μουσικής του και να χρησιμοποιήσει μεταφορικά το μύθο των πλανητών σε ένα επιχειρούμενο ταξίδι στη ψυχή με τη βοήθεια της αστρολογίας,η οποία είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον του εκείνο το διάστημα. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό το έργο να είναι επηρεασμένο από το βιβλίο << The Art of Synthesis>> του λεγόμενου πατέρα της αστρολογίας Άγγλου θεοσοφιστή Άλαν Λιο,όπου συναντώνται κοίνα αστρολογικά χαρακτηριστικά των πλανητώνμε τη σουίτα του Χόλστ. Σε κάθε περίπτωση πάντως ,η συμφωνική αυτή σουίτα προκαλεί ακόμη και σήμερα συζητήσεις και εγείρει πνευματικές ανησυχίες σχετικά με τους συμβολισμούς της αποτελώντας ένα από τα δημοφηλέστερα μουσικά έργα όλων των εποχών.
Η αρμονία αυτή που βρίσκεται σε υπερβολικά πολλά στοιχεία της φύσης δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τους ιδιαίτερα παρατηρητικούς αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς.
Η μουσική μας δεν περιγράφει απλώς τη φύση αλλά είναι η ίδια κομμάτι της φύσης και αναπτύσσεται με τον ίδιο τρόπο.
Ο Δίας αντιπροσωπεύει τη χαρά της ζωής και το ιδανικό του πατριωτισμού. Διάφοροι ζωηροί χορευτικοί ρυθμοί ξεσηκώνουν και προσκαλούν σε μια γιορτή. Ο ενθουσιασμός διαχέεται και με μια πληθώρα μελωδικών θεμάτων με καταγωγή από την αγγλική ύπαιθρο. Η παρέλαση των παραδοσιακών θεμάτων ολοκληρώνεται με ένα τόνο που χρησιμοποιήθηκε αργότερα στον πατριωτικό ύμνο “ Ορκίζομαι σε σένα πατρίδα μου”.
Ο Κρόνος εξισορροπεί με τη σοφία και τη σταθερότητα των γηρατειών. Διάφορα γεγονότα εξελίσσονται ταυτόχρονα και καταλήγουν σε απρόσμενα συμπεράσματα. Ανακύπτει μία μελαγχολία και μία αίσθηση ήττας. Η σοφία της ηλικίας όμως το αντιμετωπίζει αποτελεσματικά, οδηγώντας σε αποδοχή και συμφιλίωση.
Ο Ουρανός είναι ο Μάγος. Καλείται με μία τριπλή επίκληση έρχεται στη σκηνή με την εντυπωσιακή φορεσιά του, αρχίζοντας αμέσως τα κόλπα του πριν καταλήξει σε μια πομπώδη επίδειξη. Η τεράστια ποικιλία των θεμάτων του αντανακλά τη μαγεία του αχανούς σύμπαντος. Κυριαρχεί το μαύρο χιούμορ και ο σαρκασμός ενώ συχνά παρεμβάλλονται σύντομα θέματα, που όμως χάνονται αμέσως, σαν κάποιο είδος μαγικού μουσικού κόλπου.
Ο Ποσειδώνας, ο μυστικιστής, αντιπροσωπεύει τα άπειρα μυστήρια ενός απέραντου κόσμου. Το μέρος αυτό έχει χαρακτηριστεί ως άυλο πνεύμα της μουσικής. Η ορμή καταλαγιάζει και οι μελωδίες χάνονται σχεδόν, εμφανιζόμενες σαν θραύσματα.
Ο Άρης είναι ο κομιστής του πολέμου. Ο Χολστ έγραψε τους πλανήτες κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και ήταν φυσικό να έχει επηρεαστεί βαθιά. Τα έντονα συναισθήματα που του προκαλεί η φρίκη του Μεγάλου Πολέμου εξωτερικεύονται πλήρως σε αυτό το κομμάτι. Ο Χολστ περιγράφει γλαφυρά αυτή τη φρίκη, αλλά και τη ματαιότητα του πολέμου και μετατρέπει τη μουσική του σε ένα καθρέφτη των χειρότερων φόβων μας. Δεν υπάρχει δόξα, ούτε ηρωισμός εδώ, αλλά μόνο δυστυχία και απανθρωπιά θυμίζοντας την αναισθησία του θεού του πολέμου μπροστά στο θάνατο.
Η Αφροδίτη φέρνει την ειρήνη και προσφέρει την απαραίτητη γαλήνη μετά την καταιγίδα του πολέμου. Ο ρυθμός γίνεται ιδιαίτερα αργός και η ένταση αγγίζει τα όρια της σιωπής.
Ο φτερωτός αγγελιοφόρος Ερμής φέρνει την αναστάτωση και την αστάθεια. Αυτό το μέρος είναι το πιο γρήγορο σε ρυθμό και συνάμα το πιο σύντομο απ’ όλα .
ΔΡΑΚΟΣ ΦΩΤΗΣ
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΜΟΥΣΙΜΟΣ
ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ
ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ