Μια κριτική διερεύνηση των σχολικών πρακτικών
Η αλματώδης οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη που έλαβε χώρα σε πολλά κράτη της γης κατά τον τελευταίο αιώνα δεν συνοδεύτηκε από μια αντίστοιχη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των ανθρώπων ούτε και επέφερε το τέλος της πάλης τους με τη φύση.
Η εκπαίδευση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τεχνολογική πρόοδο που συντελέστηκε, χωρίς όμως να σημειώσει ιδιαίτερες επιτυχίες στην καταπολέμηση των αρνητικών συνεπειών της οικονομικής ανάπτυξης. Έτσι, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, οι οικονομικές ανισότητες αυξήθηκαν τόσο μεταξύ διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών και κρατών, όσο και στο εσωτερικό των ίδιων -ακόμη και των οικονομικά ανεπτυγμένων- χωρών.
Επιπρόσθετα, η ανεξέλεγκτη χρήση των πλουτοπαραγωγικών πηγών του πλανήτη, όπως και η συνεχής μόλυνση του περιβάλλοντος, μάλλον αύξησαν τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επόμενες γενιές.
Πολλοί άνθρωποι που εργαζόμαστε στην εκπαίδευση θεωρούμε ότι αυτή μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας.
Τα σχολεία μπορούν να δώσουν όλα τα εφόδια στους/στις αυριανούς/ές πολίτες, έτσι ώστε αυτοί/ές να είναι ενεργητικοί και διεκδικητικοί.
Να είναι κριτικοί και δημοκρατικοί.
Να είναι υπεύθυνοι και δίκαιοι.
Στην προσπάθειά μας να συμβάλλουμε προς μια τέτοια κατεύθυνση επιχειρήσαμε να καταγράψουμε, να αναλύσουμε, να σχολιάσουμε και να παρουσιάσουμε στο καινούριο μας βιβλίο μια σειρά από θέματα που σχετίζονται με την καθημερινότητα στα σχολεία.
Τα θέματα αυτά αποτελούν αντικείμενο μιας ιδιαίτερα πλούσιας ερευνητικής και θεωρητικής παραγωγής, στην οποία συμβάλλουν επιστήμονες και επιστημόνισσες από την Παιδαγωγική, την Εκπαιδευτική και την Κοινωνική Ψυχολογία, τη Φιλοσοφία, την Κοινωνιολογία και την Ιστορία της Εκπαίδευσης.
Οι πρακτικές των εκπαιδευτικών, τις οποίες αναλύουμε από παιδαγωγική σκοπιά, παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία αφού καθορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ίδιων (των εκπαιδευτικών) και των μαθητών/τριών στις σχολικές αίθουσες, οι οποίες με τις σειρά τους συμβάλλουν στη γνωστική – διανοητική, συναισθηματική, κοινωνική και πολιτική καλλιέργεια, ανάπτυξη και ενδυνάμωση των μαθητών/τριών τους.
Το βάρος της ανάλυσής μας πέφτει στις πρακτικές που οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν ένα κατάλληλο -για την επίτευξη των στόχων της εκπαίδευσης- κλίμα.
Ιδιαίτερα εστιάζουμε στα θέματα που σχετίζονται με τη «διαχείριση» της σχολικής τάξης (classroom management) και με τη σχολική «πειθαρχία» (school discipline).
Τα θέματα αυτά επιδρούν καθοριστικά στο κλίμα της τάξης και του σχολείου και γι’ αυτό απασχολούν μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών, γονέων και κηδεμόνων παιδιών σχολικής ηλικίας, όπως και ανθρώπων που ενδιαφέρονται για την εδραίωση μιας καλύτερης και δίκαιης κοινωνίας.
Το κατάλληλο κλίμα στην τάξη συμβάλλει στην καταπολέμηση των παρεξηγήσεων και των προκαταλήψεων και στην εδραίωση ενός πλαισίου λειτουργίας που διευκολύνει και ενισχύει την ομαδικότητα και τη συνοχή μεταξύ των μαθητριών/ών, όπως και όλων των μελών της σχολικής κοινότητας.
Ενός κλίματος που συμβάλλει -ακόμα- στην ανάπτυξη των ακαδημαϊκών γνώσεων και επιδόσεων, όπως και των κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητριών και των μαθητών.
