Ο άνθρωπος ελέγχει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος ως ένα σημείο, με τα ρούχα, και με διάφορα τεχνικά μέσα, με το κλιματιστικό μηχάνημα, κ.α.. Η υπερβολική ζέστη, ίσως να μας προκαλέσει βλάβες στον οργανισμό μας ακόμα και το θάνατο.
Της Στεργιανή Παπλιάκα Νοσηλεύτρια-εκπαιδευτικόςΤο σώμα του ανθρώπου διατηρεί συνεχώς σταθερή τη θερμοκρασία του, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και το ρυθμό παραγωγής της θερμότητας στο σώμα. Ο άνθρωπος ελέγχει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος ως ένα σημείο, με τα ρούχα, και με διάφορα τεχνικά μέσα, με το κλιματιστικό μηχάνημα, κ.α.. Η υπερβολική ζέστη, ίσως να μας προκαλέσει βλάβες στον οργανισμό μας ακόμα και το θάνατο. Η βλάβη μπορεί να είναι τοπική, ηλιακό έγκαυμα ή γενικευμένη, Θερμοπληξία ή εξάντληση λόγω ζέστης. Στα μωρά, (γιατί οι μηχανισμοί ρύθμισης της θερμοκρασίας δεν έχουν εξελιχτεί πλήρως) και στους ηλικιωμένους, (το σύστημα ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας τους δε λειτουργεί καλά), οι βλάβες της υπερβολικής ζέστης είναι εντονότερες.Το σώμα μας αντιδρά στη ζέστη, αποβάλλοντας θερμότητα:Α. Με την αναπνοή. Αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής, εκπνέουμε ζεστό αέρα. Για να προλάβουμε μια βλάβη, εισπνέουμε δροσερό αέρα ο οποίος με την κυκλοφορία του αίματος πηγαίνει στα αγγεία και στους πνεύμονες και τα ψυχραίνει. Β. Με την άδηλη αναπνοή. Είναι η αναπνοή που γίνεται παθητικά από το δέρμα, χωρίς την προσπάθεια του ατόμου. Το δέρμα έχει την ικανότητα να παίρνει οξυγόνο από τον αέρα και ν’ αποβάλλει διοξείδιο του άνθρακα.Γ. Διαστέλλονται όλα τα αιμοφόρα μας αγγεία και επιτρέπουν τη θερμότητα του αίματος να φύγει δια μέσω του δέρματος.Όταν ζεσταινόμαστε πολύ ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί μας αδένες, ιδρώνουμε και όταν ο ιδρώτας, μέσα στο δροσερό αέρα εξατμίζεται, αποβάλλει θερμότητα. Με την έκκρισή του αποβάλλονται οι περιττές οργανικές ουσίες και έτσι γίνεται η αποτοξίνωση του οργανισμού. Δε χρησιμοποιούμε αποσμητικά που καταστέλλουν την εφίδρωση. Όταν κάνουμε χλιαρό προς το κρύο, ντους ή μπάνιο, χάνεται ένα μεγάλο ποσοστό θερμότητας.Όταν βρεθούμε σε ένα περιβάλλον με υπερβολική ζέστη οι μηχανισμοί που αποβάλλουν τη θερμότητα από το σώμα μπορεί να απορυθμιστούν.Όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι ίση με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, αδυνατεί το σώμα να αποβάλλει θερμότητα από το δέρμα και όταν υπάρχει αυξημένη υγρασία, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται καλά και στις δυο αυτές περιπτώσεις ο οργανισμός μας θα αντιδράσει. Μπορεί να νιώσουμε μια εξάντληση ή να πάθουμε θερμοπληξία. Εξάντληση λόγω ζέστηςΟ ιδρώτας αποτελείται από νερό, ανόργανα άλατα, λιπαρά οξέα κ.λ.π. Όταν βρεθούμε σε ένα περιβάλλον με υπερβολική ζέστη ιδρώνουμε πολύ και χάνουμε από τον οργανισμό μας αλάτι, νερό, κ.α..Πως θα καταλάβουμε ότι ένα άτομο πάσχει από εξάντληση λόγω ζέστης Παρατηρούμε με προσοχή το άτομο αν έχει: Α) Ζάλη, στενοχώρια, ανακάτεμα, πονοκέφαλο.Β)Ναυτία και δεν έχει όρεξη για φαγητό.Γ) Αν είναι ιδρωμένο και το δέρμα του είναι χλωμό και υγρό.Δ)Κράμπες στα χέρια, πόδια ή στην κοιλιά.Ε) Ο σφυγμός και η αναπνοή του γίνεται γρήγορος και αδύναμος.Το άτομο που θα δώσει Α΄Βοήθειες πρέπει να έχει στόχους: 1ον Μεταφέρουμε τον πάσχοντα σε ένα δροσερό περιβάλλον και 2ον Να αναπληρώσουμε το νερό και το αλάτι που έχει χάσει.Για να επιτύχουμε τους στόχους μας:α)Μεταφέρουμε το άτομο σε δροσερό μέρος και ανασηκώνουμε τα πόδια του και τα στηρίζουμε σε ένα αντικείμενο έτσι ώστε να βοηθήσουμε την ροή του αίματος να πάει στον εγκέφαλο.β)Αν το άτομο έχει τις αισθήσεις του, διαλύουμε μια κουταλιά της σούπας αλάτι σε ένα λίτρο δροσερό νερό και του δίνουμε να πιει.γ) Αν το άτομο συνέλθει, το συμβουλεύουμε να επισκεφτεί τον γιατρό του καιδ) Αν το άτομο έχει χάσει τις αισθήσεις του, το τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης και καλούμε ασθενοφόρο. Μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο παίρνομαι σφίξεις, αναπνοές και τα γράφουμε σε ένα χαρτί να τα δώσουμε στα εξειδικευμένα άτομα που θα έρθουν για βοήθεια.ΘερμοπληξίαΗ παρατεταμένη έκθεση σε θερμό περιβάλλον, ιδίως αν συνδυάζεται με υψηλή θερμοκρασία και εάν το άτομο δεν λαμβάνει υγρά, τότε, διαταράσσεται η φυσιολογική λειτουργία του «θερμοστάτη» που βρίσκεται στον εγκέφαλο και μας προκαλεί τη θερμοπληξία. Αυτό μπορεί να μας συμβεί και από μια αρρώστια που προκαλεί υψηλό πυρετό π.χ. η ελονοσία. Το σώμα μας αρχίζει και αποκτά επικίνδυνα υψηλή θερμοκρασία.Ομάδες υψηλού κινδύνου είναι: Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι καρδιοπαθείς, οι αλκοολικοί, τα άτομα που παίρνουν ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων και τα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα.Προδιαθεσικοί παράγοντες: Η μυϊκή εργασία, ο αλκοολισμός, η παχυσαρκία, οι καρδιόπαθειες, ο ελαττωμένος αερισμός του περιβάλλοντος και η υγρασία.Τα πρώτα συμπτώματα είναι: Η ζάλη, η αδυναμία, ο πονοκέφαλος, η δίψα και η ναυτία. Στη συνέχεια ο άρρωστος χάνει τις αισθήσεις του έχει σύγχυση, σπασμούς, λήθαργο και πέφτει σε κώμα.Το δέρμα του είναι ξηρό, ζεστό και αναψοκοκκινισμένο, ο σφυγμός του είναι έντονος, ιδρώνει πολύ το άτομο και όταν η θερμοκρασία του σώματος του είναι πάνω από 40οC, δηλαδή, το σώμα σταματά να ελέγχει τη θερμοκρασία, τότε, σταματά και να ιδρώνει. Στόχοι: 1ον Να μειώσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα & περισσότερο τη θερμοκρασία του σώματος(ασφαλές επίπεδο 38ο C). 2ον Την επαναφορά της ομαλής λειτουργίας του κυκλοφορικού συστήματος και3ον Ζητάμε ιατρική βοήθεια.Επιτυγχάνουμε τους στόχους μας με: 1ον Μετακινούμε το άτομο όσο το δυνατόν πιο γρήγορα σε δροσερό μέρος και καλούμε το γιατρό.2ον Βγάζουμε όλα τα ρούχα του, το αφήνουμε μόνο με τα εσώρουχά του και το τυλίγουμε με ένα σεντόνι που το έχουμε βρέξει με παγωμένο νερό και συνεχίζουμε να βρέχουμε το σεντόνι για να το διατηρούμε, δροσερό και υγρό. Με αυτόν τον τρόπο ελαττώνουμε τη θερμοκρασία του μέχρι να φτάσει στους 38ο C.3ον Όταν η θερμοκρασία φτάσει στους 38ο C και σταθεροποιηθεί ή κατεβαίνει τότε βγάζουμε το βρεγμένο σεντόνι και το τυλίγουμε με ένα στεγνό σεντόνι. Αν πάλι ανεβεί, επαναλαμβάνουμε την πιο πάνω διαδικασία.4ον Επίσης βρέχουμε μικρές πετσέτες με παγωμένο νερό και τις τοποθετούμε στο μέτωπο, στα χέρια & στα πόδια, χρησιμοποιούμε ανεμιστήρες, τοποθετούμε παγοκύστες στις μασχάλες και στις μηροβουβονικές πτυχές, κάνουμε κρύα λουτρά και δημιουργούμε ένα ψυχρό και ξηρό περιβάλλον. 5ον Οι καρδιοπαθείς που θα κάνουν διακοπές στη θάλασσα να προτιμούν τις πρωινές ώρες ή τις απογευματινές. Να μπαίνουν στη θάλασσα αργά – αργά και να ρίχνουν νερό σιγά- σιγά σε όλο τους το σώμα. Να ΜΗΝ κολυμπούν εφόσον έχουν φάει έστω… και φρούτα….και να ΜΗ νιώθουν κανένα καρδιακό πρόβλημα. Εάν προτιμήσουν το βουνό πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι εάν το υψόμετρο είναι μέχρι τα 2000μ. ίσως να έχουν λίγη δύσπνοια, ταχυπαλμία, λίγη κόπωση, τα οποία όμως υποχωρούν σε 5-6 μέρες, δηλαδή, μέχρι να συνηθίσει ο οργανισμός.6ον Εάν το άτομο χάσει τις αισθήσεις του, καλούμε ασθενοφόρο, το τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης και καταγράφουμε αναπνοές και σφίξεις. Αν χρειαστεί κάνουμε ΚΑΑ ή ΚΑΕ.Ηλίαση Η ηλίαση είναι μορφή θερμοπληξίας, προκαλείται όταν μείνουμε πολλές ώρες στον ήλιο χωρίς καπέλο, γυαλιά ηλίου και αντηλιακή κρέμα και μάλιστα τις ώρες 10π.μ.- 4μμ.Ηλίαση παθαίνουν τα άτομα που είναι κουρασμένα, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι και οφείλεται στην ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στη θερμότητα.Τα συμπτώματα ξεκινούν με ζάλη, πονοκέφαλο, κόκκινο και ζεστό πρόσωπο και αν συνεχίσουμε να παραμένουμε στον ήλιο θα έχουμε σφυγμό γρήγορο & δυνατό, εμετό, ψηλό πυρετό και όλα τα της θερμοπληξίας.Αντιμετώπιση:1ον Μετακινούμε το άτομο σε μέρος σκιερό & δροσερό.2ον Ξεκουμπώνουμε τα ρούχα του και του δίνουμε νερό & χυμούς φρούτων να πιει και3ον Τοποθετούμε κρύες κομπρέσες στο μέτωπο & στις μασχάλες και καλούμε το γιατρό. Στεργιανή Παπλιάκα Νοσηλεύτρια-εκπαιδευτικός