Στόχος όλων μας, για τα υπερήφανα γηρατειά, να είναι: Η πρόληψη, η αποκατάσταση, η προαγωγή της υγείας τους και η διατήρηση της ψυχικής τους ευεξίας.
Πώς να προλαβαίνουμε τις πτώσεις των ηλικιωμένων
Α. Για να προλάβουμε τις πτώσεις μέσα στο σπίτι θα πρέπει να προσέξουμε το πάτωμα να μη γλιστρά, να μην είναι ανώμαλο με εμπόδια, με χαλιά που γλιστράμε καθώς επίσης και τα άκρα των χαλιών.
Β. Το κρεβάτι και η πολυθρόνα πρέπει να βρίσκονται σε κανονικό ύψος και να μπορεί εύκολα ο ηλικιωμένος να πάει από το ένα στο άλλο.
Γ. Στην κουζίνα, τα σκεύη και τα χρήσιμα είδη πρέπει να βρίσκονται σε θέση προσιτή προς τον ηλικιωμένο.
Δ. Ο φωτισμός να είναι επαρκής και προσιτός στη χρήση του σε όλο το σπίτι.
Ε. Να υπάρχει κουδούνι ή συσκευή ενδοεπικοινωνίας που θα μπορεί εύκολα να το χρησιμοποιήσει.
Ζ. Αν υπάρχει πρόβλημα στην όραση και στην ακοή να χρησιμοποιούμε διορθωτικά όργανα.
Η. Να βοηθούμε με μηχανικά μέσα όταν υπάρχει αδυναμία ή κίνδυνος στο περπάτημα με: πατερίτσες, με περιπατητικά τρίποδα, με χαμηλά και άνετα παπούτσια και να ΜΗ φορά μόνιμα παντόφλες.
Θ. Οφείλουμε να διατηρούμε την κινητικότητα του ηλικιωμένου με: 1ον Γυμναστική. Να επιμένουμε να σηκώνεται από το κρεβάτι ο υπερήλικας. 2ον Κινησιοθεραπεία. Για να επιτύχουμε λιγότερη μυϊκή ατροφία και καλή αρθρική λειτουργία. 3ον Να τους κάνουμε ποδόλουτρο και να περιποιούμαστε τα νύχια τους. 4ον Να καταστέλλουμε τους πόνους που ευνοούν την αδεξιότητα. 5ον Να ενθαρρύνουμε τους ηλικιωμένους να βγαίνουν από το σπίτι καθημερινά και να περπατούν στο δρόμο. Νέες και νέοι, να ΜΗ ντρέπεστε αλλά να είστε υπερήφανοι όταν κρατάτε το χέρι της γιαγιάς ή του παππού και περπατάτε στο δρόμο, επίσης όλοι μας γνωρίζουμε τουλάχιστον στη γειτονιά μας, σε ποια σπίτια υπάρχουν άτομα ηλικιωμένα, άτομα με μειωμένη όραση και άτομα που ζουν με «πατερίτσες», με «πι», με «καρότσι» και ζουν μόνα τους, οφείλουμε να τα ενθαρρύνουμε να βγαίνουν από το σπίτι καθημερινά βοηθώντας τους.
Ι. Ανακαλύπτουμε τις σωματικές αιτίες που κάνουν τον ηλικιωμένο αδιάθετο. Οι συχνότερες είναι: Τα καρδιοαγγειακά, τα νευρολογικά και τα μεταβολικά.
Κ. Να ανακαλύπτουμε τα φαρμακευτικά αίτια που ευνοούν τις πτώσεις των ηλικιωμένων, όπως: 1ον Εάν παίρνουν διουρητικά ίσως να έχουμε, ατονία, κόπωση, αφυδάτωση και υπόταση. 2ον Ίσως να έχουμε κρίσεις ταχυκαρδίας με βραδυκαρδίες. 3ον Εάν ο ηλικιωμένος πέφτει μόλις σηκώνεται, ίσως να έχουμε μια ορθοστατική υπόταση που να οφείλεται στα φάρμακα της πίεσης που τυχόν να παίρνει ή στα αντικαταθλιπτικά ή στα νευροληπτικά φάρμακα. 4ον Προσέχουμε πολύ τα άτομα που παίρνουν υπνωτικά και σηκώνονται τη νύκτα.
Λ. Έχουμε άριστη επικοινωνία με τον προσωπικό μας γιατρό, για να: α) Να μας ενημερώνει κάθε φορά για το φάρμακο που μας δίνει για τον ηλικιωμένο ( εκτός από τη δόση, να κατανοήσουμε τι πρέπει να κάνουμε όταν ο ηλικιωμένος αρνείται να το πάρει και τι να προσέχουμε) και β) Τον ενημερώνουμε για οποιαδήποτε αλλαγή μας προκύψει στα ηλικιωμένα άτομα της οικογένειάς μας αλλά και στα άτομα που βοηθάμε.
Πώς να προλαβαίνουμε τις βρογχικές λοιμώξεις
1ον Οι πνευμονικές λοιμώξεις είναι συχνές αιτίες θανάτων των ηλικιωμένων.
2ον Να γνωρίζουμε ότι το γερασμένο αναπνευστικό σύστημα είναι ευπαθές.
3ον Όταν έχουμε ένα παθολογικό σύμπτωμα, δηλαδή, πυρετό ή ατονία ή διανοητική σύγχυση ή τα πτύελα που αποβάλλει είναι χρωματισμένα, τότε οφείλουμε να πάμε το άτομο στο γιατρό γιατί ίσως έχει μια βρογχοπνευμονία, λοίμωξη που συνήθως είναι σε λανθάνουσα μορφή.
4ον Να θυμόμαστε ότι επιβάλλεται η δραστική πρόληψη της λοίμωξης, α) Στον ηλικιωμένο με χρόνια βρογχίτιδα, β) Σε κάθε κατάκοιτο υπερήλικα όποιος κι αν είναι ο λόγος που είναι κατάκοιτος και γ) Να αποφεύγουμε τις ιογενείς λοιμώξεις.
5ον Πρέπει να συνεργαζόμαστε με τον οικογενειακό μας γιατρό έτσι ώστε να γίνεται ένας συστηματικός έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος σε υπερήλικες με χρόνιες παθήσεις, όπως: Στο διαβήτη, στον αλκοολισμό, σε ανοσολογική ανεπάρκεια, στον καρκίνο και στην καρδιοπάθεια, και
6ον Υπάρχουν μορφές προφύλαξης που θα μας υποδείξει ο γιατρός μας, ποια είναι η πιο κατάλληλη για εμάς. Αυτές είναι: Τα εμβόλια, η αντιβίωση, τι να κάνουμε για να αποβάλουμε τα πτύελα και τι να κάνουμε για να έχουμε καλή αιμάτωση.
Μικρές συμβουλές διαιτητικής για τους ηλικιωμένους
Οι υγιείς ηλικιωμένοι δε χρειάζονται διαφορετικές συμβουλές από τους νέους. Πρέπει όμως να προσέξουμε τα πιο κάτω:
Α. Να μην παχύνουμε.
Β. Αν έχουμε τάση για αναιμία να συμβουλευτούμε το γιατρό μας αν πρέπει να πάρουμε φάρμακα.
Γ. Αν η διατροφή μας είναι φτωχή σε βιταμίνες να παίρνουμε πολυβιταμινούχες ουσίες μετά από συνεννόηση του προσωπικού μας γιατρού.
Δ. Να αποφεύγουμε τα «πλουσιοπάροχα» γεύματα. Καλύτερα να τρώμε από λίγο και συχνά.
Ε. Να αποφεύγουμε τροφές πλούσιες σε λίπη, δύσπεπτα φαγητά, τηγανιτά, τσιγαριστά, σάλτσες, καρυκεύματα, προ πάντων πριν πάμε για ύπνο.
Ζ. Να τρώμε λίγα γλυκά.
Η. Να πίνουμε ελάχιστα οινοπνευματώδη ή και να τα σταματήσουμε τελείως.
Θ. Επειδή το κλίμα της χώρας μας είναι ζεστό και υγρό να τρώμε κανονικά αλάτι κυρίως το καλοκαίρι. Η αφυδάτωση είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στους ηλικιωμένους. ΠΡΟΣΟΧΗ στο νερό, 1,5 – 2 λίτρα νερό την ημέρα πρέπει να πίνουμε για να βοηθούμε και τη λειτουργία των νεφρών.
ΜΗ ξεχνάμε ότι η πέψη γίνεται αργά λόγω της ηλικίας και γι αυτό πρέπει να μασάμε καλά. Οι τροφές να είναι καλά μαγειρεμένες, βραστές ή ψητές.
Πώς να προλαβαίνουμε την απομόνωση και τον κοινωνικό αποχωρισμό
Όσοι έχουμε ηλικιωμένα άτομα στην οικογένειά μας ή γνωρίζουμε ότι στη διπλανή πόρτα υπάρχει κάποιο ηλικιωμένο άτομο και ζει μόνο του, να θυμόμαστε ότι: Το 13% των ηλικιωμένων ατόμων ΔΕΝ βγαίνουν ΠΟΤΕ από το σπίτι τους. Οφείλουμε:
1ον Να δίνουμε προσοχή στις κοινωνικές αλλαγές του ηλικιωμένου.
2ΟΝ Να γνωρίζουμε ότι κάποιοι τραυματισμοί κάνουν τους ηλικιωμένους να κλείνονται στον εαυτό τους, όπως: η χηρεία, ο θάνατος συγγενούς ή φίλου από παλιά, εάν έχει αρρωστήσει πρόσφατα, σκέπτεται συνεχώς το θάνατο και η έλλειψη προσαρμογής στη μοντέρνα ζωή.
3ον Οφείλουμε να πλησιάσουμε τους ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τους, να μάθουμε με «τακτ» τους οικονομικούς τους πόρους, να εξουδετερώσουμε με σωστά μέτρα τις ενοχλήσεις από τους γύρω, είτε είναι φίλοι, είτε γείτονες, ακόμα και συγγενείς. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν εσωστρέφεια, ανασφάλεια και απομονώνονται.
«Ας μη προσθέτουμε χρόνια στη ζωή αλλά ζωή στα χρόνια»
4ον Να συντηρούμε κοινωνικούς δεσμούς με το κίνητρο της υγείας, με τον προσωπικό μας γιατρό, με τον οπτικό μας, με ετήσιες επισκέψεις σε θερμές λουτροπηγές, κ.λ.π.
5ον Να ταξιδεύουμε σε φίλους ή σε συγγενείς, να συμμετέχουμε σε εκδηλώσεις όπως σε ετήσια γεύματα, ετήσιες εκδρομές, σε αθλητικές δραστηριότητες της 3ης ηλικίας και να επισκεπτόμαστε πνευματικά μορφωτικά κέντρα.
Είναι πολύ σημαντικό να προτρέπουμε τους ηλικιωμένους να διατηρούν δραστηριότητες όχι μόνο μέσα σε μια ομάδα αλλά και προσωπικές. Σας θυμίζω ότι ο Πλάτωνας βρισκόταν σε πνευματική ακμή στα 80 του χρόνια, ο Ιπποκράτης στα 83 του χρόνια, κ.α.
Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της ζωής σε μεγάλη ηλικία και για να εξασφαλίσουμε όχι μόνο επιβίωση αλλά και ποιότητα ζωής σαν ηλικιωμένα άτομα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ότι:
Α. Από την παιδική ηλικία και σε όλη τη διάρκεια της ζωής να κάνουμε προληπτική φροντίδα της υγείας ώστε να έχει προέκταση χρονική, η καλή κατάσταση της υγείας μας.
Β. Να αναπτύξουμε ποικίλα ενδιαφέροντα και να ΜΗΝ έχουμε υποχρεωτικές απασχολήσεις….. και
Γ. Να προετοιμαστούμε, ψυχή-κοινωνικά και οικονομικά.
Η σοφία του λαού μας « Καλά νιάτα – καλά γεράματα» έχει πλήρη εφαρμογή στην προληπτική γεροντολογία.
Ο ηλικιωμένος είναι μια μοναδική και ανεπανάληπτη βιοψυχοκοινωνική οντότητα και η φροντίδα του είναι χρέος, τιμή και προνόμιο για τους νεότερους.
Στεργιανή Παπλιάκα
Νοσηλεύτρια-εκπαιδευτικός