του Βασιλείου Γιαννογλούδη, ιστορικού ερευνητή και αντιπροέδρου Ε.Μ.Ε.Ι.Σ.
Εισαγωγή: Μετά την Μικρασιατική καταστροφή το Σεπτέμβριο του 1922 και τη φυγή του βασιλιά Κωνσταντίνου, την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας ανέλαβε και έφερε εις πέρας μέχρι τέλος του 1923 η Επαναστατική Επιτροπή (Στυλιανός Γονατάς, Νικόλαος Πλαστήρας, Λουκάς Σακελλαρόπουλος και Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος). Στις 16 Δεκεμβρίου του 1923 πραγματοποιήθηκαν εκλογές (με αποχή του φιλοβασιλικών κομμάτων) στις οποίες επεκράτησαν φιλοβενιζελικά κόμματα. Μετά την παράδοση της εξουσίας από την Επαναστατική Επιτροπή στη νέα εκλεγμένη πολιτική εξουσία, αυτή προχώρησε σε κατάργηση της Βασιλευομένης Δημοκρατίας, με ψήφισμα της Βουλής στις 24 Μαρτίου 1924, με την προϋπόθεση της επικύρωσης της απόφασής της από Δημοψήφισμα. Τελικά το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε στις 13 Απριλίου 1924 και ήταν υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας σε ποσοστό 70%.
Πριν το ψήφισμα της Βουλής στις 24 Μαρτίου 1924 κάτοικοι της Νιγρίτης σε συγκέντρωσή τους απαίτησαν την έκπτωση της Δυναστείας των Γλύξμπουργκ και την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Το ψήφισμα της συγκέντρωσης ο τότε υποδιοικητής Νιγρίτας το υπέβαλε στη Βουλή και η κίνηση αυτή διασώζεται στα πρακτικά της (Συνεδρία ΛΖ΄ της 24 Μαρτίου 1924).
Ο Νομάρχης Σερρών Ανδρέας Μάρκελλος αμέσως μετά τις εκλογές της 13 Απριλίου 1924 τηλεγράφησε στις εφημερίδες και στο υπουργείο Εσωτερικών ότι: «Ψηφίζεται Δημοκρατία στο Σιδηρόκαστρο κατά 95%, περιφέρεια Ζίχνης και Σερρών κατά 75%» (βλέπε εφημ. Έθνος 13-4-1924 σ.4). Για την Νιγρίτα και την περιφέρειά της δεν γίνεται κάποιος λόγος. Τι είχε συμβεί; Δεν είχαν άραγε ψηφίσει κατά πλειοψηφία την Αβασίλευτη Δημοκρατία;
Την απορία αυτή λύνει το παρακάτω δημοσίευμα της εφημερίδας Μακεδονίας φύλλο 26-4-1924 σελ. 2 με τίτλο «Τα Επινίκεια του Δημοψηφίσματος εν Νιγρίτη».Πρόκειται για μια αναφορά που στάλθηκε από το «Γραφείο της Κοινότητος Νιγρίτης» στις 23 Απριλίου 1924 και περιγράφει τον εορτασμό της Δημοκρατίας στη Νιγρίτα στις 16 Απριλίου 1924:
Τα Επινίκεια του Δημοψηφίσματος εν Νιγρίτη
«Τα αποτελέσματα του Δημοψηφίσματος από του μεσονυκτίου της 13 τρέχοντος εγνώσθησαν εξ όλων των τμημάτων της επαρχίας Νιγρίτης. Η απομόνωσίς μας λόγω βλάβης της γραμμής Νιγρίτης – Σερρών δεν γεννά ουδεμίαν αμφιβολίαν περί της αισίας διά το Έθνος εκβάσεως του Δημοψηφίσματος. Η χαρά διεχύθη εις πάντες. Ουδέν επεισόδιον, ουδεμία ανωμαλία. Συμφιλίωσις αδελφική παρατηρείται. Οι κώδωνες των εκκλησιών από πρωίας ηχούσι χαρμοσύνως της 16 Απριλίου, ο ναός αγίου Γεωργίου πληρούται από κοινού του Υψίστου υπέρ της ευοδώσεως του πολιτεύματος της Δημοκρατίας. Εγχώρια όργανα περιφέρονται εις την κωμόπολιν και ο λαός καλείται εις ευωχίαν, χορούς και γλέντι εις τα εξοχικά καφενεία.
Του εορτασμού συμμετείχον οι προϊστάμενοι των δημοσίων υπηρεσιών μεθ’ ολοκλήρου του προσωπικού των και όλος εν γένει ο Δημοσιοϋπαλληλικός κόσμος Νιγρίτης. Είναι η ώρα 1 μ.μ. και δι’ αυτοκινήτου καταφθάνουν κληθέντες εκ Σερρών ο κ. Φλωριάς πληρεξούσιος Νιγρίτης. Είναι η τρίτη φορά που μας έρχεται, πλην πόσον είναι γνωστός! Όλοι τρέχουν και τον χαιρετούν. Χαιρετούν ωσαύτως τον πληρεξούσιον κ. Μέλφον. Μαζί με τους πληρεξουσίους μας είναι και ο κ. Αντώνιος Βλατάκης, ο άλλοτε Υποδιοικητής μας, αυτός που λατρεύεται από όλην την περιφέρειαν Νιγρίτης.
Η διασκέδασις φθάνει εις το Ζενίθ. Ο κ. Φλωριάς παρακαλείται υπό των Εφέδρων πολεμιστών να σύρη τον χορόν. Χορεύει ο κ. Φλωριάς και οι Πολεμισταί ακράτητοι τον υψώνουν στα χέρια. Ζητωκραυγάζουν για το Πολίτευμα, για την πατρίδα. Ομιλεί ο κ. Φλωριάς εις το πλήθος, τονίζει ότι απαιτείται πλέον να λησμονηθή το παρελθόν, να επικρατήση αγάπη, συμφιλίωσις επ’ αγαθώ του Έθνους, όπερ καλείται εις αναγέννησιν. Ο εορτασμός εξηκολούθησε μέχρι βαθείας νυκτός, οι δε πληρεξούσιοι επηγόμενοι να συμμετάσχωσι του πανηγυρισμού της πόλεως Σερρών ανεχώρησαν γεμάτοι χαρά, αποκομίσαντες τας αρίστους των εντυπώσεων εκ του συντελεσθέντος Εθνοσωτηρίου γεγονότος της συμφιλιώσεως και της εσωτερικής γαλήνης του τόπου επ’ αγαθώ του Έθνους.
Νιγρίτα 23 Απριλίου 1924
Εκ του Γραφείου της Κοινότητος Νιγρίτης».
Οι πληρεξούσιοι (δηλ. βουλευτές) που αναφέρονται στο δημοσίευμα Δημοσθένης Φλωριάς και Δημοσθένης Μέλφος ήταν: ο μεν πρώτος ως αξιωματικός του ελληνικού στρατού στο Ελληνικό Προξενείο Σερρών ήταν ο οργανωτής και συντονιστής του Μακεδονικού αγώνα στο Ν. Σερρών στο διάστημα 1906-1908 με το ψευδώνυμο Νούτσος, ο δε δεύτερος πράκτορας Α΄ τάξης του Μακεδονικού Αγώνα, πρόεδρος Καπνεργατών και μέλος της Επιτροπής Σερρών για ενημέρωση του βασιλιά Κωνσταντίνου τον Ιούνιο του 1913 για να συνδράμει στην απελευθέρωση των Σερρών. Τέλος ο Αντώνιος Βλατάκης κατάγονταν από την Κρήτη, είχε διοριστεί υποδιοικητής Νιγρίτας το Νοέμβριο του1920 και αργότερα ανέλαβε διευθυντής Επισιτισμού στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας.
