Γράφει η : Στεργιανή Παπλιάκα
Νοσηλεύτρια-Εκπαιδευτικός
Η κοινή ακμή ή ακμή και τα σπυράκια της νεότητας είναι το ίδιο πράγμα, είναι μια παθολογική κατάσταση του δέρματος στους νεαρούς εφήβους και στους ενήλικες.
Να θυμηθούμε ότι, οι σμηγματογόνοι αδένες βρίσκονται μέσα στο δέρμα, κοντά στους θύλακες των τριχών. Ο λόγος που εμφανίζεται κατά την εφηβεία ή λίγο μετά είναι ότι: κοντά στους αδένες αυτούς, στους πόρους τους και στους θύλακες της τρίχας βρίσκονται ορμονικοί υποδοχείς που διεγείρονται από τις γεννητικές ορμόνες και κυρίως τα ανδρογόνα. Εχουμε αυξημένη έκκριση του σμήγματος και εάν αναπτυχτούν βακτήρια δημιουργείται φλεγμονή των σμηγματογόνων αδένων, επίσης υπάρχουν και διαφορές στη λιπιδιακή του σύνθεση.
Το σμήγμα και τα λιπαρά οξέα δρουν ερεθιστικά και δημιουργούν τις βλάβες της ακμής.
Παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της ακμής και πρόληψη
1ος Γενετική: α) Κληρονομική πολυπαραγοντικότητα και β) Σύνδρομο ΧΥΥ.
2ος Η ηλικία. Στους εφήβους εμφανίζεται κυρίως από τις ορμόνες τους, γι αυτό η καλύτερη πρόληψη είναι, η αποδοχή της όμορφης αυτής ηλικίας με όλες της τις δυσκολίες.
3ος Καταμήνιος κύκλος (περίοδος), στα 2/3 των γυναικών.
4ος Ενδοκρινικές διαταραχές: α) Σύνδρομο Π.Μ.Θ.Ω, β) Σύνδρομο Cushing, γ) Συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων, δ) Υποφυσιακά αδενώματα και ε) Όγκοι επινεφριδίων.
5ος Διατροφή. Αποφεύγουμε να τρώμε τροφές που στο παρελθόν όταν τις φάγαμε εμφανίστηκε ή «φούντωσε» η ακμή.
6ος Παχυσαρκία
7ος Κλίμα. Ο ήλιος δεν θεραπεύει την ακμή. «Μπορεί να έχουμε την εντύπωση ότι ο ήλιος θεραπεύει την ακμή γιατί μαυρίζει το δέρμα και «κρύβει» τα σημάδια, αλλά μετά την έκθεση μας στον ήλιο διεγείρονται οι σμηγματογόνοι αδένες και το δέρμα μας γίνεται πιο λιπαρό» πηγή: http://www.iatropedia.gr/medical/malady/227.
8ος Φάρμακα (γλυκοκορτικοειδή, αντισυλληπτικά κ.ά.).
9ος Stress. Η ακμή στους ενήλικες εμφανίζεται κυρίως από άγχος, γι αυτό φροντίζουμε να κάνουμε καλή διαχείριση του άγχους μας.
10ος Ακνεογόνοι παράγοντες: κορτικοστεροειδή, καλλυντικά λάδια, πετρελαιοπαράγωγα, κ.α.. Ακμή μπορεί να μας προκαλέσει κάποιο προϊόν μακιγιάζ, γι αυτό προσέχουμε τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε, εάν μια κρέμα προσώπου μας δημιουργήσει μαύρα στίγματα ΔΕΝ την ξαναχρησιμοποιούμε. Πλένουμε το πρόσωπο μας δύο φορές την ημέρα (πρωί – βράδυ, αφαιρούμαι το μακιγιάζ).
11ος Ο αποικισμός των σμηγματογόνων αδένων από το κορυνοβακτηρίδιο της ακμής. Δεν σπάμε (δεν τσιμπολογούμε) τα σπυράκια για να προλάβουμε την μόλυνση και τις μόνιμες ουλές. Αποφεύγουμε να βάζουμε τα χέρια μας στα σπυράκια και μάλιστα όταν αυτά είναι βρώμικα.
12ος Η ακμή δεν έχει αξιόλογη επίπτωση στη σωματική υγεία του ανθρώπου έχει όμως σοβαρές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Εντοπίζεται
Η πάθηση εντοπίζεται κυρίως σε περιοχή πλούσια σε σμηγματογόνους αδένες, όπως: στο πρόσωπο, στο στήθος, στην πλάτη και στους ώμους. Υποχωρεί σιγά – σιγά κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.
Κλινική εικόνα
Η κοινή ακμή έχει το μοναδικό χαρακτηριστικό των φαγεσώρων, ανοικτά (μαύρα στίγματα) και κλειστά (μικρά λευκωπά επάρματα) που γεμίζουν τον τριχοσμηγματογόνο θύλακο και είναι η πιο ήπια μορφή της ακμής.
Το δέρμα είναι σμηγματορροϊκό, λιπαρό και στιλπνό, παρουσιάζει φαγέσωρες, βλατίδες, φλύκταινες, μικρά αποστήματα, οζίδια –κύστεις (επώδυνες) και ουλές.
Διάγνωση
1ον Ιατρικό ιστορικό
2ον Κλινική εξέταση κυρίως στο πρόσωπο, στο στήθος, στην πλάτη & στους ώμους.
3ον Εργαστηριακός έλεγχος.
Μορφές της ακμής
Kοινή ακμή: Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή και εμφανίζεται κυρίως στους έφηβους.
Φαγεσωρική ακμή
Οζώδης ακμή
Kυστική ακμή. Είναι η σοβαρότερη μορφή με κύστεις και μόνιμες ουλές στο δέρμα και εμφανίζεται εκτός από το πρόσωπο, στον αυχένα, στην πλάτη και στον θώρακα. Είναι συχνότερη στους άνδρες και αρχίζει συνήθως μετά τα 18 χρόνια, ενώ δεν αποκλείεται να εμφανιστεί και σε μικρότερη ηλικία. Παρότι έχει δραματική κλινική εικόνα, η θεραπεία της σήμερα είναι εξαιρετικά αποτελεσματική.
Mετεφηβική ακμή. Εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες μετά την ηλικία των 18 χρόνων και μπορεί να συνεχιστεί και μέχρι την κλιμακτήριο. H κατάσταση επιδεινώνεται πριν από την έμμηνο ρύση Στις γυναίκες εμφανίζεται επίσης και ειδική μορφή ακμής που είναι επίμονη γύρω από το στόμα, η περιστοματική ακμή. H ακμή επηρεάζεται συχνά από ψυχολογικούς παράγοντες, γι αυτό παρατηρείται έξαρση στους μαθητές και στους φοιτητές κατά την περίοδο των εξετάσεων. Πηγή: http://www.chpavlidu.gr/el/services.php?id=112
Κλινικές μορφές
Α. Κοινή ακμή (εφήβων)
α) Κλειστοί φαγέσωρες (λευκές βλατίδες)
β) Ανοιχτοί φαγέσωρες (μαύρα στίγματα)
Αποτελούνται από: Σμήγμα, κερατίνη, τμήματα τριχών και υπολείμματα σμηγματογόνων αδένων.
Β) Βλατιδοφλυκταινώδης ακμή
α) Bλατίδες: Μη φλεγμονώδεις ή φλεγμονώδεις, (κόκκινες ) επιφανειακές αλλοιώσεις. Το μωβ χρώμα αποτελεί ένδειξη στο στάδιο της αποδρομής. Διαρκούν 1-2 εβδομάδες.
β) Φλυκταινύδια ή και βλατιδοφλυκταινύδια: Επιφανειακές ή σε βάθος αλλοιώσεις.
Γ) Κυστική ακμή
α)Οζίδια. Δευτερογενείς φαγέσωρες λόγω ρήξεων και επαναγκυστώσεων με φλεγμονή και απόστημα, στρογγυλά, επώδυνα και διαρκούν 2-4 εβδομάδες.
β) Κύστεις. Εξαιτίας συνένωσης οζιδίων σχηματίζουν επάρματα και συρίγγια.
Υπάρχουν και κάποιες ειδικές κλινικές μορφές όπως: Ακμή conglobata ή συρρέουσα, Νεογνική ακμή, Πυόδερμα προσώπου, Τροπική ακμή, για περισσότερη ενημέρωση στην ιστοσελίδα: http://www.iatrikionline.gr/Derma_71/3.pdf
Αντιμετώπιση – Θεραπεία
Νέες και νέοι, θυμηθείτε ότι, το κάθε άτομο είναι ξεχωριστό, έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία, τη δική του ψυχοδιανοητική εικόνα γι αυτό, με το πρώτο σημάδι οφείλετε να πάτε στον ειδικό και εκείνος θα θέσει τη διάγνωση (κάνοντας τη διαφορική διάγνωση) και θα δώσει τα κατάλληλα για εσάς φάρμακα. ΜΗ χρησιμοποιείτε διάφορα από αυτά που συζητάτε μεταξύ σας, ίσως να βρεθείτε προ εκπλήξεως.
Ερευνα
«Δεν υπάρχουν σοβαρά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη στέρηση της σοκολάτας, γλυκών, αναψυκτικών από τα άτομα που έχουν ακμή. Από την άλλη η έκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνων μπορεί να βελτιωθεί από αλλαγές στη διατροφή. Τι μπορεί να επιτευχθεί από μια ισορροπημένη αλλαγή στη διατροφή είναι κάτι που θα πρέπει να αποδειχθεί. Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα δεδομένα πιθανόν ότι η ανεπάρκεια ψευδαργύρου, βιταμίνης Α και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων έχει αρνητική επίδραση στην ακμή». Πηγή: http://www.balancediet.gr/
«… Διαπιστώσαμε πως η φωτοθεραπεία με μπλε κόκκινο φως, πιθανώς συνδυάζοντας αντιβακτηριδιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, είναι ένα αποτελεσματικό μέσο θεραπείας της κοινής ακμής ήπιας ή μέτριας έντασης, χωρίς σημαντικά βραχυπρόθεσμα αντίθετα αποτελέσματα.», πηγή: http://www.snc.gr/beautyskin/html/adeoociiieep__naoia.html
«Η πάθηση προσβάλει το 80% του πληθυσμού και παρατηρείται και στα δυο φύλα. Σχεδόν το 50% των εφήβων πάσχουν από τη νόσο, σε ηλικίες αιχμής για τα κορίτσια τα 14-17 χρόνια και για τα αγόρια τα 16-19 χρόνια. Πιστεύεται όμως, ότι κάποια κλινική μορφή της κοινής ακμής μπορεί να εμφανίζει το 75% των ατόμων στις ηλικίες μεταξύ 20 – 35 ετών. Ενα σχετικά μικρό ποσοστό από αυτά ,περίπου το 15%, προσφεύγει στο δερματολόγο για θεραπευτική αντιμετώπιση. Δεν παρατηρείται φυλετική προτίμηση και η κατάσταση εξελίσσεται με περιόδους υφέσεων και εξάρσεων, με προοπτική βελτίωσης και τελικής υποχώρησης περίπου στην ηλικία των 23- 25 χρονών. Ενα μικρό όμως ποσοστό (5%) κυρίως γυναικών είναι δυνατόν να πάσχει από κάποια κλινική μορφή της ακμής μέχρι και την τέταρτη δεκαετία της ζωής ή και περισσότερο. Επίσης σε ορισμένα άτομα, ιδίως γυναίκες, η ακμή μπορεί να μην κάνει την εμφάνιση της καθόλου στην εφηβεία αλλά μετά το 20 τους έτος.
Τα τελευταία χρόνια προτείνονται από τους δερματολόγους τρόποι αντιμετώπισης της ενεργού ακμής με τη χρήση lasers, όπως το Er: Glass στα 1550nm ή με φωτοδυναμική θεραπεία, που μειώνουν τον πληθυσμό του p.acnes και προκαλούν σμίκρυνση των σμηγματογόνων αδένων. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι δεν χρειάζεται η λήψη σκευασμάτων από το στόμα με τις όποιες ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ μειονέκτημά τους είναι το σχετικά αυξημένο κόστος τους.» Πηγή: http://www.inotos.gr/2014/06/
Μικρές συμβουλές
1ον Ενήλικες, δέχεστε και αποδέχεστε την ακμή (τα σπυράκια), κρατάτε σε ψηλά επίπεδα την αυτοεκτίμηση σας και να θυμάστε ότι, όποιος πραγματικά σας αγαπά ΔΕΝ θα τον ενοχλούν τα σπυράκια σας και ΔΕΝ θα μειωθεί η ποιότητα της εργασίας σας.
2ον Γονείς μόλις εμφανιστεί το πρώτο «σπυράκι» στο παιδί οφείλεται να επισκεφτείτε δερματολόγο για να κάνει τη διάγνωση και να προλάβετε τα χειρότερα.
3ον Ενημερώνουμε το παιδί (τι είναι ακμή, κ.λ.π.), συζητάμε μαζί του (για όλες τις αλλαγές της εφηβείας) και ανάλογα με την ηλικία του προσπαθούμε να ανεβάσουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση του έτσι ώστε να μην έχει αρνητικές επιπτώσεις στις επιδόσεις στο σχολείο ή στον αθλητισμό.
4ον Εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας να ΜΗΝ κοροϊδεύουν το παιδί με τα σπυράκια, ούτε να το αποφεύγουν.
5ον Οι έφηβοι με το πρώτο σπυράκι είναι συνεχώς μπροστά σε έναν καθρέφτη και το μόνο που σκέπτονται και φοβούνται είναι η απόρριψη του αντίθετου φύλου, έτσι αυξάνεται το άγχος τους με αποτέλεσμα να «φουντώνει» η ακμή τους. Αλλάζει η συμπεριφορά τους και μειώνεται η σχολική απόδοση. Χρειάζονται ψυχολογική στήριξη από την οικογένεια, υπομονή και φροντίδα ιατρική και όχι ότι του πουν οι συμμαθητές και οι φίλοι του. Ισως να χρειαστεί να αλλάξει και διατροφικές συνήθειες.
6ον Αρκετές φορές οι έφηβοι αποφεύγουν ή ντρέπονται να το συζητήσουν μέσα στην οικογένεια και χρησιμοποιούν φάρμακα που τους υπέδειξαν οι φίλοι τους γι αυτό, γονείς οφείλετε να παρατηρείτε διακριτικά τα παιδιά σας και να συζητήστε μαζί τους. Δώστε τους να καταλάβουν ότι είναι κάτι φυσιολογικό και οι ίδιοι δεν φταίνε. Οι ειδικοί λένε ότι: «Η ακμή είναι κάτι φυσιολογικό, ωστόσο πολλά παιδιά πιστεύουν ότι φταίνε τα ίδια για το πρόβλημά τους. Bοηθήστε, λοιπόν, να ξεκαθαρίσουν μέσα τους πως δε φταίνε σε τίποτε. Nα μη ρίχνουν ευθύνες στον εαυτό τους πιστεύοντας ότι προκάλεσαν εκείνα την ακμή τους με τις ερωτικές φαντασιώσεις τους ή πιθανόν με τον αυνανισμό τους». Πηγή: http://www.akappatou.gr/index.php/2010-10-14-09-40-39/5777-o-efivos-mas-exei-akmi
7ον Εφηβοι, να θυμάστε ότι δεν είναι εύκολο να καταπολεμήσετε την ακμή σας, διότι συμμετέχουν στη δημιουργία της γενικοί (ορμονικοί) και τοπικοί παράγοντες (σμηγματόρροια, φλεγμονή, λοίμωξη) γι αυτό οτιδήποτε χρησιμοποιήσετε να είναι αγνό – φυσικό προϊόν ιατρικά αποδεδειγμένο και να ταιριάζει σε εσάς.
Στεργιανή Παπλιάκα
Νοσηλεύτρια-Εκπαιδευτικός
